Kısa bir süre önce SPoD, LGBTI+ hareketine kendini adamış isimlere verilecek “Şugariyet Ödülleri” için bir çağrı yayınladı. Çağrı, LGBTI+ hareketinin her türlü baskıyla mücadele ederken eleştiriye vakit ayırdığı kadar belki de yaptıklarını takdir etmeye vakit ayırmadığı kaygısı taşıyordu. SPoD Genel Koordinatörü Mustafa Sarıyılmaz’la LGBTI+ aktivizminin sırtladığı yüklere, yaşadığı yıpranmışlıklara karşı yapılabilecekleri konuştuk. Röportaj: Zeynep Serinkaya

Şugariyet Ödülleri fikri nasıl doğdu? 

Fikir aslında Yönetim Kurulu üyemiz Cihan Hüroğlu’dan çıktı. Cihan halihazırda GLBTİ+ hareketine çokça ve uzuncadır emek vermiş ve vermeye de devam eden biri olarak bunu uzuncadır düşündüğünü bir toplantıda dile getirdi. Tabii ki biz de hemen heyecanlandık ve “evet hadi yapalım” dedik. İçinde bulunduğumuz politik durumdan fazlasıyla etkilenen bir hareket LGBTİ+ hareketi ve son zamanlarda yurt dışına taşınma oranlarının artması, ifşaların artması, güvenli alanların azalması gibi durumlar insanları örgütlü olmaktan uzaklaştırmaya da başladı. Madiliğin binbir türlüsünü gerçekleştirir hale geldik acısıyla tatlısıyla, ancak “Birbirimizi takdir etmeyi unutmaya mı başladık?” sorusuyla aslında biraz da ortaya çıkan bir fikir oldu. 

Şugariyet Ödülleri, Hormonlu Domates gibi her sene olmasını planladığınız bir etkinlik mi? Bunun için herhangi bir kaynak buldunuz mu ya da destek gerekti mi? 

Şugariyet Ödülleri’nin kesinlikle her sene olmasını istiyoruz. Amacımız Hormonlu Domates’teki gibi aslında, her yıl LGBTİ+ hareketine emek verenlere böyle küçük bir şekilde de olsa teşekkür etmek ve emekleri görünür kılmak. Bunun için kaynak ve destek bulduk elbette. Bu fikir ile birlikte o dönem henüz yeni tanıştığımız Friedrich Naumann Foundation (FNF) Türkiye ile görüştük ve onlar da fikrimizi çok sevdiler ve destek olmak istediklerini bildirdiler. Ama elbette ki her zaman daha fazla desteğe açığız. Şugariyet takip ettiğimiz kadarıyla bulunduğumuz coğrafyada tek ödül töreni olma özelliğini taşıyacak. Bizim istediğimiz bu yıl Türkiye içinde bunu gerçekleştirip, ilerleyen dönemlerde daha bölgesel ve mümkünse uluslararası hale gelmesi için çalışmak. Bölgedeki LGBTİ+ hareketini desteklemek, iş birliklerini artırmak ve iletişimi güçlendirmek istiyoruz.

Türkiye’deki LGBTİ+ hareketi baskılara rağmen ayakta ve yılmıyor. Fakat bu direnç halinin psikolojik bir maliyeti de var ve belki hareketin dışında kalanlar bunu pek bilmiyor. Bize biraz LGBTI+ aktivizminin, genel olarak aktivist olmanın nasıl yıpratıcı olabileceğini anlatır mısın? Siz SPoD’da bununla nasıl baş ediyorsunuz? Onarıcı, sağaltıcı etkinliklerin aktivizmin sürdürülebilirliği için önemi nedir? 

Bu soruya öncelikli olarak bireysel cevap verip ardından kurumsal cevap vermek istiyorum. Genel olarak aktivist olmak bizlerin coğrafyasında fazlasıyla yıpratıcı bir durum. Ben gençlik ve mülteci alanından LGBTİ+ alanına giriş yapan biri olarak şunu söyleyebilirim, her alanın kendine ait zorlukları bulunuyor. İnsan olmayı ve insancıl bir hayat sürmeyi isteyen kişiler olarak, bunların size sağlanmadığı yerde bir yaşam kurmak ve buna ek olarak da konunun aktivizmini yürütmek çok fazla yorucu. Elinizi attığınız her şeyin ters tepmesi, her gün aldığınız kötü haberler, belki de sürekli olarak yaşadığınız şehirleri değiştirmek içinizdeki motivasyonu ve ‘benim bir derdim var’ olgularını yıkmaya o kadar hazır ki, çift taraflı bir bıçağın sizi yaralamamasını umarak aktivizminizi gerçekleştirmeye çalışıyorsunuz. Uygun bir çıkar yol bulmaya çalışıyorsunuz; olursa oluyor, olmuyorsa kopuyorsunuz. Size aktivizm yaptığınız alanı hatırlatan her şeyden uzaklaşıyorsunuz.

SPoD olarak bununla çok efektif bir başa çıkma metodumuz var diyemiyorum ne yazık ki. Öğrenmeye çalışıyoruz, “En efektif yöntemler neler olabilir, biz birbirimize nasıl sahip çıkabiliriz?” sorularını sürekli konuşup tartıştığımız bir dönemdeyiz. Gerekli destek sistemlerini öğrenip efektif olarak kullanmak istiyoruz. Ama şunu belirtmeden geçemeyeceğim; sağlamak için uğraştığımız hizmetlerden yararlanan kişilerin bizlere telefon, mail veya sosyal medya hesaplarımız üzerinden ulaşarak teşekkür etmeleri, hepimizin içindeki ateşi harlıyor. Ve yaptığımız işin ne kadar önemli olduğunu somut olarak görme şansına erişebiliyoruz. Bu teşekkürler, yıpranma payımızın eşiğini yukarıya çekiyor. Onarıcı, sağaltıcı etkinlikler ile maruz kaldığımız olumsuzluklar, kötü haberler ve hatta belki de ikincil travmalardan kendimizi arındırmaya yardımcı oluyor. Aslında muazzam bir deşarj olma yöntemi sunuyor sağaltıcı etkinlikler, bu da var olan gücümüzü yeniden canlandırıyor. 

Söylediğin şey çok doğru aslında. Türkiye’de LGBTİ+ hareketi şu anda en güçlü döneminde. Baskılar da en kuvvetli oldukları dönemde belki. Ancak bu süreç içinde LGBTİ+ hareketinin öznesi, parçası olan kurumlar olarak birbirimizle daha fazla iletişim halindeyiz, daha fazla haberleşiyoruz, daha fazla takdir ediyoruz, daha fazla işbirliği yapıyoruz, daha fazla birbirimizi görünür kılmak için uğraşıyoruz. OHAL ile birlikte de aslında daha fazla sivil toplum kuruluşu ile de işbirliği yapmaya başladık. LGBTİ+ hareketi gün geçtikçe genişliyor ve kuvvetleniyor. Ve bu organik genişleme ve güçlenme bana yine güç veriyor ve yıpranma eşiğimi yukarı çekiyor.

LGBTI+ hareketi, adının da layığını veren bir çeşitliliğe sahip. Bu renkli çeşitlilik içinde farklılıkların ayrışmalara dönüşmemesi için de sürekli bir diyalog şart. Ödül törenleri ve parti gibi etkinliklerin bu bir aradalık açısından önemi nedir sence?

Gerçekten de öyle. Çok geniş bir çeşitliliğe sahip LGBTİ+ hareketi. Aslında farklılıkların ayrışmalara dönmesini önemsiyorum ben. Ama bu ayrışmalar henüz her zaman diyalog içinde gerçekleşemiyor. Umarım farklılıklar diyaloglar içerisinde kendine yer bulur ve gerçek bir kapsayıcılık ile yolumuza devam ederiz ve güçleniriz daha fazla. Aslında ödül töreninin ortaya çıkmasındaki fikir gibi bir öneme sahip. Partiler ve bu tarz birliktelikler hem bizlerin stres atmasına yardımcı oluyor hem de bir araya gelerek aslında hasret gidermeye yardımcı oluyor. E tabi gullümler, tatlı madiliklerle de şenleniyoruz, benliğimizi en özgür şekilde yaşayıp, hayatın olumsuzluklarından kendimizi soyutluyoruz bir şekilde de olsa.

Sivil toplumda harcanan emeklerin sonuçları uzun vadeli olabiliyor, fakat sürekli bir başarı muhasebesi de yapmak gerekebiliyor, bu da sanırım yıpratıcı bir deneyim. Belki bu açıdan da olumlu hikayeleri, kazanımları daha sık anlatmaya ihtiyaç var. Kötü haberleri paylaşmaya daha teşne olabiliyoruz, iyi haberler arada kaynayabiliyor. En son örneğin Queer Olympix yasaklandı ama yine de maçlar yapıldı, katılımcılar birarada kaldı.  Bu konuda sizin medyadan, sivil toplum destekçilerinden ve sosyal medya kullanıcılarından beklentiniz nedir? Şugariyet Ödülleri’nin amacına paralel olarak bu röportajı okuyanlar neler yapabilirler?

Çok doğru bir noktaya değindin. Kendimizi sürekli krizler içerisinde bulduğumuz için, olumlu hikayeleri, başarıları kaçırabiliyoruz. Ya da konuşmalarımızda çok da fazla değinmiyoruz. Queer Olympix’in yasaklanmasıyla beraber etkinliklerin biçimlerinin ve yerlerinin değişmesi aslında LGBTİ+ hareketinin doğası. Bir taraftan baskılansak da, baskıladıkları yerden bir kaç adım öteye gittiğimizde yeni çözümler üretebiliyoruz. Bu baskıların, yasakların yaratıcılığımıza çok büyük etkisinin olduğunu gözden kaçırmamak gerek. Ve sevgili Queer Olympix ekibi de bunun en son örneğini çok güzel bir şekilde göstermiş oldu. Sivil toplum destekçilerinden beklentilerimiz, kendilerine yakın gördükleri kurumlar hangileriyse, onlara üye olmaları, destek vermeleri, çalışmalarını takip etmeleri ve beğendikleri çalışmaları yaymaları aslında. Zira yaptıklarımız bu şekilde görünür olabiliyor. Medyaya ne demek gerekir çok emin değilim. Zira klasik medya tamamen LGBTİ+ karşıtı bir yerde konuşlanıyor ve yine geçmişe dönerek baktığımızda olumsuz haberlerin, nefret söylemlerinin tavan yaptığını görüyoruz. Nefret söylemlerinden uzaklaşmalarını temenni ediyorum. Sosyal medya kullanıcılarından da sivil toplum destekçilerinden beklediklerimizi bekliyoruz. Kendilerine yakın gördükleri kurumları takibe alsınlar ve çalışmalarını takip etsinler. Anlamadıklarını düşündükleri şeyler için kurumlarla iletişime geçsinler. 

Şugariyet Ödüllerinin amacına paralel olarak bu röportajı okuyanlar, ödüllerin kategorilerini görebiliyorlar. Önümüzdeki gün adaylar açıklanacak. Adayları tanımıyorlarsa kim olduklarına bakabilirler. Jüri harekete emek veren kişilerden oluşuyor. Şu anda devam eden de bir aday önerisi poll’u var. Aday göstermek istedikleri kişiler varsa, onları aday göstersinler. [Poll bu yazı hazırlanırken kapandı] Ve önümüzdeki yıl ve yıllar için, LGBTİ+ hareketini ve emek verenleri takip etmeye çalışsınlar. Devam eden yıllarda daha fazla kategori ile daha fazla kişinin emeğini görünür kılmamıza destek verebilirler. 

LGBTI+ hareketine ve sivil toplumuna katılmak, ya da bu alanda gönüllü olmak isteyip çekinen okuyucularımıza neler söylemek istersin? Bu yorucu yanlara rağmen seni sivil toplumda tutan şey nedir?

Çekinmemelerini söylemek isterim öncelikli olarak. Herhangi bir yerde gönüllü olmak için kendilerine neden sorusunu sormalarını isterim. Neden gönüllü olmak istiyorum? “Bir yerde okuduğum, gördüğüm nefret suçuna sinirlendim”, “ ‘Benim Çocuğum’u izledim, kendimi yeni keşfediyorum”, “bu benim meselem” vs. gibi nedenlerle gönüllü olmaya gelen kişilerin gönüllülük süreleri çok kısa oluyor ne yazık ki. O heyecan, üzüntü, keşif dönemleri bittiğinde gönüllülük de bitiyor ve ne kendilerine ne de gönüllü olmaya çalıştıkları kurumlara bir artıları oluyor. 

Gönüllü olmak isteyenler, neden sorusuna buldukları cevapla, kendilerine yakın gördükleri kurumlar ile iletişime geçsinler, oralarda gönüllü olarak katkı sağlayabilecekleri bir şey olup olmadığına baksınlar. Mümkünse, kuruma gidip oradaki çalışanlarla ve diğer gönüllülerle tanışsınlar, anlaşabilip anlaşamadıklarına baksınlar. Bunlar çok önemli şeyler, çünkü o kurum için çalışırken arkadaşlık ilişkileri gelişiyor, birlikte iş yapma yükümlülükleri gerçekleşiyor. Ve bunları anlaşamadığınız, ısınamadığınız insanlarla yapmaya çalıştığınızda işe yaramıyor asla. 

Beni bu alanda tutan şey her daim var olan idealistliğim galiba. Çocukluğumdan beri, haksız gördüğüm her şeyin peşine düşüp, hak yerini bulsun diye uğraşıyordum. Bu hastanede muayene sırası beklemekten tutun, ’99 depreminde su sırasına girmeye kadar (bunların çoğu olurken 9-10’lu yaşlarımdaydım). Lise döneminde, biraz merak biraz da çalışkanlığın birleşmesiyle, kendimi bir proje kapsamında yurtdışında buldum. Toplamda 6 gün. Döndükten sonra şunu farkettim, ne kadar şanslı olduğumu. Çünkü tüm emeklerim, çalışmalarım beni resmen ödüllendirmişti. Hayatımda ilk kez uçağa binmiştim ve yurt dışına çıkmıştım. Bundan sonrası benim için çorap söküğü gibi ilerledi. Kendimi gençlik çalışmalarının içinde buldum. Benim gibi gençlerin, yurtdışına çıkabilmelerinin yolunu aradım, yönlendirdim, anlatmaya çalıştım elimden geldiğince. “El vermek” denir ya bizde, el vermeye çalıştım, çok güzel insanlarla birlikte çalıştım ve çalışmaya da devam ediyorum. Velhasıl kelam, ben kendime “Neden?” sorusunu sorduğumda, benim erişebildiğime ilişkilendiğim kişiler de erişsin istedim ve bu kısım hala devam ediyor. Sivil toplum alanında çalışmak sizi motivasyonel ve manevi anlamda en çok tatmin eden yer olabiliyor gerçekten. Bunu yaparken de evet çok yorucu olabiliyor, ama biri size direkt ya da içinde olduğunuz yapıda gerçekleştirdiklerinizle birlikte dolaylı yoldan teşekkür ettiğinde, benim için herşey çözümlenmiş oluyor. Bu da beni sivil toplumda tutmaya devam ediyor 🙂

Son soru da azıcık neşeli olsun, biraz da magazinel 🙂  Töreni kim sunacak ve çeşitli sürprizler beklemeli miyiz? Töreni canlı izleyebilecek miyiz?

Bunların tamamı sürpriz, sevdiğimiz biri/leri sunacak. Ve bence güzel şeyler beklemelisiniz! 21 Eylül’ü not edin çünkü, gullümlü, eğlencesi bol, tatlı madiliği but bir akşam geçireceğiz. Canlı yayın için çalışmalarımız sürüyor. Bir aksilik olmazsa canlı olarak da gelemeyenler takip edebilecek 🙂

Eklemek istediğin bir şey var mı? Ya da duyurmak istediğin?

Konudan bağımsız olarak, SPoD olarak geçen aylarda başlattığımız bir destek kampanyamız var. O hala devam ediyor. SPoD’u ve çalışmalarını beğeniyorsanız, destekçimiz olun! SPoD çalışmalarına devam etmek istiyor, daha fazla insana erişebilmeyi ve hizmet sunmayı hedefliyor. Bunun için de herkesin desteğine ihtiyacımız var! Dayanışma çağrımızı da buradan görebilir ve destekçimiz olabilir okuyanlar da.

Röportaj: Zeynep Serinkaya